Postępowanie administracyjne, cywilne i karne

Szybko, łatwo i na klik... z nami rozliczysz swój PIT
Przejdź do Twój e-PIT
- A
- A
- A
Pytania
do eksperta

Postępowanie sądowe, inaczej proces sądowy jest określeniem stosowanym na postępowania prowadzone przed sądami – niezawisłymi i niezależnymi. Postępowania te odróżnia się od postępowań toczących się przed innymi organami, na przykład od postępowania administracyjnego czy postępowania przygotowawczego w procesach karnych. W dzisiejszym poradniku przedstawiliśmy trzy główne rodzaje postępowań w polskim porządku prawnym: administracyjne, karne i cywilne.

Postępowanie administracyjne jest uregulowane w kodeksie postępowania administracyjnego. Normuje ono ciąg czynności procesowych, które podejmowane są przez organy administracji publicznej i inne podmioty. Postępowanie administracyjne dąży do rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej. Postępowanie cywilne natomiast uregulowane jest innym aktem prawnym – kodeksem postępowania cywilnego i dąży do rozstrzygnięcia sprawy cywilnej. Kryterium rozgraniczającym jest więc samo pojęcie sprawy. Jednak może dojść do sporu kompetencyjnego. W takim wypadku zgodnie z przepisami prawa sąd nie może odrzucić pozwu z tego powodu, że do rozpoznania sprawy właściwy jest organ administracji, jeżeli organ ten uprzednio uznał się w sprawie za niewłaściwy. Podobnie organ administracji nie może zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w tej sprawie jest sąd powszechny, jeżeli sąd uznał się już za niewłaściwy.

Może się także zdarzyć taka sytuacja, że sprawa była rozstrzygnięta najpierw decyzją administracyjną, a następnie została przeniesiona na drogę cywilną.

Istotne jest również, że oba postępowania mogą wywierać na siebie wpływ. Bowiem wyrok sądu powszechnego wiąże nie tylko sądy, ale także organy administracji. Decyzja administracyjna natomiast wywołuje określoną sytuację prawną i w ten sposób powinna być wzięta pod uwagę przez sąd w trakcie rozpatrywania sprawy cywilnej. Jeżeli oba postępowania toczą się jednocześnie, a rozstrzygnięcie spraw cywilnej zależy od uprzedniej decyzji administracyjnej sąd może zawiesić postępowanie. Jeżeli natomiast postępowanie administracyjne nie zostało jeszcze wszczęte, a jego wszczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, a w innych wypadkach może się zwrócić do właściwego organu.

Sądy administracyjne sprawuję kontrolę działalności administracji publicznej. Dlatego wyróżnia się także postępowanie sądowoadministracyjne. Takich spraw nie może rozwiązywać sąd cywilny. Jednak sąd cywilny nie może odrzucić pozwu z tego powodu, że do rozpoznania sprawy właściwy jest sąd administracyjny, jeżeli ten uznał się w sprawie za niewłaściwy. Sąd administracyjny nie może odrzucić skargi, jeżeli sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Mamy tu do czynienia po raz kolejny z uregulowaniem sporów kompetencyjnych.

Postępowanie karne natomiast służy rozstrzyganiu spraw karnych. Jednak roszczenia majątkowe wynikające z przestępstwa mogą być dochodzone w postępowaniu cywilnym albo w wypadkach w ustawie przewidzianym w postępowaniu karnym.

Istotnym jest zwrócenie uwagi na wpływ postępowania cywilnego na postępowanie karne. Sąd karny rozstrzyga sprawy samodzielnie. Wyjątkiem będą tu orzeczenia kształtujące prawo lub stosunek prawny, które wiążą sąd karny. W innych wypadkach obowiązuje wspomniana zasada samodzielności jurysdykcyjnej.

Zapoznaj się z tabelką przygotowaną przez naszych ekspertów. Zestawiliśmy w niej najważniejsze cechy i różnice każdego z postępowań - administracyjnego, cywilnego oraz karnego.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2000 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1375 z późn. zm.).

Pamiętaj:
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej Twój e-PIT
Dziękujemy!